Screening baarmoederhalskanker: Belgische specialisten klagen geplande wijziging aan en pleiten voor co-testing

Brussel, 12 oktober 2023 - Vanaf 2024 schakelt België over van cytologie naar HPV-testing als primaire screeningmethode naar baarmoederhalskanker bij vrouwen tussen dertig en vijfenzestig jaar. In een open brief klaagt een prominente groep Belgische pathologen en andere specialisten deze wijziging aan en pleiten ze voor co-testing - een combinatie van beide methoden - als doeltreffender en goedkoper alternatief. Een kersverse onafhankelijke studie van het Aquarius Health-instituut over de kosten en baten van co-testing voor ons land geeft hen daarin gelijk.

Sinds 2013 worden vrouwen tussen 25 en 64 in Vlaanderen, in het kader van het bevolkingsonderzoek naar kanker, om de drie jaar systematisch en zonder kosten voor de patiënt gescreend op baarmoederhalskanker. Wallonië heeft een 3-jarig pilootprogramma gelanceerd voor een grootschalige bevolkingsscreening aan dezelfde voorwaarden. Deze screening gebeurt op basis van cytologie: een afname van weefsel uit de baarmoederhals waarbij naar afwijkende, (pre-)kankercellen gezocht wordt. 

“België behoort tot de absolute wereldtop inzake screening voor baarmoederhalskanker. Dat hebben we te danken aan jarenlange investeringen en ontwikkeling van de zogenaamde ‘dunnelaagcytologie’, die in combinatie met artificiële intelligentie (AI) resultaten geeft met een gevoeligheid en specificiteit tot 90% en meer. Baarmoederhalskanker is in België zo bijna tot een zeldzame ziekte verworden, met een incidentie die al twintig jaar in dalende lijn gaat en een mortaliteit die bijna volledig toe te schrijven is aan niet-gescreende vrouwen”, verklaart Dr Romaric Croes, patholoog AZ Sint-Blasius en vicevoorzitter van de Belgian Society of Pathology.

Niet representatief voor België 

Toch besliste de federale regering een paar jaar terug om vanaf 2024 het roer om te gooien, door van cytologie over te schakelen naar HPV-testing (Humaan papillomavirus) als primaire screeningmethode voor vrouwen tussen de 30 en 65 jaar. Met deze beslissing, gestoeld op een achterhaald en voor België niet representatief rapport van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) uit 2015, gaat België in tegen de groeiende evidentie voor co-testing als meest doeltreffende screeningmethode.

“De grootste retrospectieve studie rond baarmoederhalskankerscreening, uitgevoerd door Quest Diagnostics, toonde aan dat maar liefst een op de vijf vrouwen met baarmoederhalskanker gemist werden wanneer er enkel met HPV getest werd. Werd er bijkomend een cytologietest gedaan, dan werd 70% van die gemiste gevallen alsnog opgespoord”, vervolgt Dr Romaric Croes.

Contraproductief, zowel op medisch als financieel vlak

Met name meer gevorderde stadia van kanker kunnen gemist worden met HPV-testen, omdat het virus geabsorbeerd wordt door het (pre-)kankerletsel en dus niet detecteerbaar is. Tegelijk kunnen positieve testen bij een banale HPV-infectie zonder afwijkende cellen net voor onnodige stress en vervolgbehandelingen zorgen, met ook hogere kosten voor onze gezondheidszorg tot gevolg. Omschakelen naar HPV-testing als primaire testmethode is bijgevolg risicovol en contraproductief, niet alleen voor de gezondheid van onze vrouwen, maar ook operationeel en budgettair: daar waar de Belgische laboratoria en pathologen momenteel slechts 27 miljoen euro per jaar uit het federale budget nodig hebben, zou dit met HPV-testing als primaire screeningmethode oplopen tot ruim 40 miljoen. 

Een efficiënte en budgetneutrale oplossing

Met co-testing, waarbij de huidige, hoogperformante cytologische screening aangevuld wordt met een HPV-test, ligt een efficiëntere en budgetneutrale oplossing, die het beste van beide methodes combineert, nochtans voor het grijpen. Beide tests kunnen simultaan uitgevoerd worden zonder noemenswaardige logistieke of operationele impact, voor maximale detectiekans tegen een vergelijkbare totaalprijs, en zelfs een lagere prijs per geval. 

Dat wordt bevestigd door een nieuwe onafhankelijke ‘Health Economic Modeling’-studie (HE-studie) van Aquarius Health, die de kosten en baten voor ons land van beide testmethoden - primaire HPV-screening en co-testing - onderzocht, en die aantoont dat specifiek voor België:

1. Co-testing méér (pre-)kankers zal helpen opsporen dan enkel primaire HPV-screening:

2. Co-testing, gebaseerd op de huidige terugbetaling en kost van de testen, per opgespoorde (pre-)kanker goedkoper zal zijn voor de overheid dan primaire HPV- screening:

“Als specialisten uit het veld roepen wij onze beleidsmakers daarom andermaal en met aandrang op om deze argumenten niet naast zich neer te leggen, maar ze ter harte te nemen en hun beslissing te heroverwegen. Dit in het belang van de gezondheid van onze vrouwen, en bij uitbreiding alle Belgen, die, zeker in de huidige budgettaire context, een efficiënt gebruik van onze overheidsmiddelen verdienen”, besluit Dr Romaric Croes.

Ondertekenaars van de open brief:

Dr Romaric Croes, patholoog AZ Sint-Blasius en vicevoorzitter van de Belgian Society of Pathology

Prof. Dr Birgit Weynand, patholoog UZ Leuven en vicevoorzitter van de Belgian Society of Pathology

Prof. Dr Claire Bourgain, patholoog AZ Imelda en secretaris van de Belgian Society of Pathology

Prof. Dr Shaira Sahebali, patholoog UZ Brussel en voorzitter werkgroep Cytologie van de Belgian Society of Pathology

Prof. Dr Jean-Christophe Noël, patholoog Hôpital Erasme

Prof. Philippe Delvenne, patholoog CHU Liège

Prof. Dr Koen Van de Vijver, patholoog UGent

Prof. Dr Ramses Forsyth, hoofd pathologie UZ Brussel

Prof. Dr Senada Koljenovic, hoofd pathologie UZ Antwerpen

Prof. Dr Peter van Dam - medisch coördinator Multidisciplinair Oncologisch Centrum Antwerpen (MOCA), medisch coördinator gynaecologische oncologie en senologie UZ Antwerpen

Prof. Dr Marc Van Ranst, viroloog UZ Leuven

Paul Geens

PR consultant, Evoke

• paul@evokepr.be
• +32 472 59 70 74